Copsa Mica

In Roemenië is de verwoestende werking van het het nietsontziende regime van Ceausescu nergens zo zichtbaar, voelbaar en tastbaar gebleven als in Copsa Mica, een kleine fabrieksstad in een vallei in het midden van het land. Veertig jaar constante vervuiling van roetfabrieken en zware industrie leverde Copsa de dubieuze bijnaam ‘De Zwarte Stad’ op; een onheilspellend oord waar letterlijk alles zwart was van de roet en de rook. Na de revolutie kwam er een grote schoonmaakoperatie, maar dat bleek niet voldoende om de reputatie van ‘meest vervuilde plek van Europa’ helemaal kwijt te raken. Het zwarte verleden van Copsa Mica is nog altijd niet weggepoetst.

“No matter how hard they scrub, the villagers of Copsa Mica can’t wash away that poisonous legacy. Copsa Mica now stands as an enduring testament to the toll that communist industrialization took on human health and the environment” [Wallstreet Journal, 2002]

In 2003 besloten Remco van der Kruk en ik een documentaire te maken over Copsa Mica en de moeilijkheden en mogelijkheden van deze verdoemde plek en haar bewoners in dit godvergeten oord. Eerder hebben we in Roemenië de korte docu ‘Timisoara, Een Heldenstad’ [KRO, 2000] gedraaid, waarin we lieten zien wat 10 jaar later de Revolutie voor gewone mensen van deze stad had opgeleverd en hoe hun leven daardoor was veranderd.

Anti Prima!

"Tirana has the air of a South American republic on the eve of a coup", zo schreef BBC journalist Robert Carver in zijn boek ‘The Accursed Mountains’ in 1998 en dat was precies de sfeer die mijn vriend en collega Remco en ik aantroffen toen wij daar in 2002 de eerste avond alleen rondliepen in de hoofdstad van Albanie. Unheimisch. Er was geen toerist te bekennen, wij waren overduidelijk de enige westerlingen en werden dan ook zo´n beetje letterlijk door iedereen aangestaard en nagekeken. Het leek wel of de revolutie niet tien jaar geleden, maar gisteren had plaatsgevonden.

De taferelen op het kleine vliegveld buiten de hoofdstad gaven al een indicatie voor wat ons te wachten stond. Er waren maar een paar vluchten per dag, maar toch was het bij aankomst een drukte van belang. Iedereen in paniek, alles kris kras door elkaar, geen touw aan vast te knopen. Later bleek dat alle vluchten van een dag in 1 of 2 uur werden gepropt, zodat het nog enigszins de allure van een echt internationaal belangrijk knooppunt had. Niets is wat het lijkt in Albanie, zo leerden we al snel.

Helden

Boelie is de kat van Wim T. Schippers. Wim T. Schippers is de held van Boelie. Boelie is mijn vriend. Mijn vriend is geen kat. Toen mijn vriend Boelie zijn held Wim T. Schippers voor het eerst in levende lijve tegenkwam, zei Wim T. blij verrast; wat grappig, zo heet mijn kat ook. Waarna het ijs meteen was gebroken.

Mijn absolute jeugdheld was Ischa Meijer. Elke dinsdagmiddag zat ik als student journalistiek aan de radio gekluisterd voor weer een uur Ischa. Het belangrijkste en meest leerzame college van de week.

Mijn mooiste Ischa moment was tijdens een bezoek aan een televisie studio voor de opnamen vans TV3 in 1989, een dagelijks programma waarin Ischa zijn eigen rubriekje had. Iedereen was natuurlijk danig geïmponeerd door de hele setting; de camera’s, het licht, het decor. Maar ik had alleen oog voor Ischa.

Geheugen, spreek!

Het prettig wetenschappelijke VPRO programma Noorderlicht is deze week een mooie radio serie gestart over het vanzelfsprekende van het leven, en wat nu precies het verschil is tussen dode en levende materie. Daarbij spelen bewustwording, waarneming en natuurlijk ook het geheugen een belangrijke rol. Zo weet ik nu dat de emotie soms de overhand neemt over de ratio als het gaat om welke dingen we onthouden en welke niet.

Vanochtend word ik wakker uit een roes van vergeten tekstregels van Bloem. Nee, niet de dichter maar dat bandje van de zoon van Mies Bouwman. Bloem is een van die vele groepen die op de golf van het succes van Doe Maar een verdomd leuk album (Vooral Jong Blijven) heeft weten te maken. Nederpop. Vaak met gekunstelde teksten, maar soms ook heel erg origineel en vindingrijk. De teksten van Bloem zijn nog altijd loepzuiver en puntgaaf.