Het begin van de Gensler strasse laat zich moeilijk vinden, ik moet het meer dan eens vragen en fiets er een paar keer heen en weer voorbij. Ze hebben er een nieuw groot modern winkelcentrum gedrocht voor gezet, zo blijkt. Als ik lunch in een klein parkje tussen de enorme betonnen flats met wat broodjes van de plaatselijke slager kijk ik eens goed om me heen. Alles is hier DDR gebleven, meer DDR kan het niet worden. De mensen, de huizen, de straten, de laantjes, alles. 'Good bye, Lenin!'
Als ik de straat gevonden heb en het immense Stasi gebied nader, ben ik verbaasd door de rij kleine vrolijke vakantiehuisjes die in deze grauwe grijze buurt nogal uit de toon vallen. Buitenhuisjes? Het blijken de dienstwoningen te zijn van de toenmalige Stasi officieren en commandanten, pal naast de gevangenis. Hoe cynisch. De beulen met aangeharkte tuintjes en vrij uitzicht op hun slachtoffers, ongeveer precies zoals in de zo verketterde nazi tijd.
Van de gevangenis mag je maar een klein gedeelte onder begeleiding zien omdat hij voor een deel wordt verbouwd. De Grosskantine van de vele Stasi's die hier werkten is nu een driesterren hotel. Een paar wachttorens zijn nog intact gebleven. Van het industriële bahnhof aan de achterkant waar vandaan in de eerste tijd na de oorlog politieke gevangenen ongezien en ongemerkt naar Rusland konden worden gebracht is niet veel meer over.
Op het terrein staan verschillende verlaten gebouwen die een nieuwe functie moeten krijgen. In een gebouw van Stasi commandanten worden de kamers nu verhuurd en omgebouwd als ateliers aan kunstenaars. Er schijnen ook al Nederlandse kunstenaars van naam en faam te zitten.
Aan de achterkant glip ik stiekem het gebouw binnen. Een paar snelle fietsen voor de deur. In de verte het geluid van een boor. De eindeloze gangen zijn aardedonker. Af en toe floept het licht in een gedeelte van de gang aan en uit. Er hangt een muffe lucht. In een van de opengelaten kamers hangt het oude behang nog aan de muur. Het ziet eruit als een zojuist verlaten Stasi verhoorkamer, het maakt een uiterst spooky indruk. Buiten hangt een gigantisch doek met daarop in grote letters de tekst Haus Verwaltung.
De lessen in beobachtung van de Stasi informanten werden hier dus in de praktijk gebracht. Totale absurditeiten moesten als de gewoonste zaak van de wereld worden behandeld en afgedaan, en ook aan elkaar worden verkocht. Alles in het belang van de Partij, van de Staat, van het Socialisme, van het Hogere Ideaal.
Zo is er een deel van het uitgetikte verhoor te zien waarin iemand het versturen van een ansichtkaart naar het Westen voor de voeten wordt geworpen. Also, klar das mal auf! Leg dat maar eens uit, zonder jezelf te belasten of onnodig verder in de problemen te helpen. Flarden van de film 'Das Leben der Anderen'. Stasi waanzin. Zelfverzonnen idiotie. Schimmenspel.
Een van de wachttorens in een doodlopend straatje tegenover de woningen van de officiers is nagenoeg helemaal intact gebleven. Ik klim met mijn fiets als ladder op een blinde muur die haaks op de gevangenismuur staat en zo kan ik de wachttoren als het ware bespieden door een paar takken van een boom op bijna gelijke hoogte, ongeveer zoals de gevangenen de toren ook gezien moeten hebben vanaf de andere kant van dezelfde muur. Stasi Snapshot!
Zoals zo vaak op de meest donkere plekken in Berlijn lopen hier minstens 3, 4 totaal verschillende geschichte dwars door elkaar heen; eerst het zorgvuldig uitgewiste nazi-verleden, dan het optuigen van het eerste gevangeniskamp Goelag stijl door de Russen meteen na de oorlog, daarna het geheime Stasi gevangenis complex ver buiten de stad en nu de verwoede poging er een waardige denkmal van te maken alsook het opnieuw ontginnen van het naargeestige gebied voor de toekomst met de inrichting van kunstateliers. Om duizelig van te worden.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten